De Hoge Bank van Tuil

Tot 1335 maakte men in de Tielerwaard en Bommelerwaard gebruik van de schepenbank in Zaltbommel. In dat jaar werd het gebied opgesplitst: op 27 maart 1335 werden de schepenbanken van Tuil, Deil, Zuilichem en Driel opgericht. Zie Nijhoff, Gedenkwaardigheden, deel 1, No 302, pag. 348.
Oudere schepenbrieven van Zaltbommel die qua gebied vielen onder de nieuwe rechtbanken bleven daarna "in haar macht" maar moesten worden gericht met de richter en schepenen waar het gebied onder viel. (NB. een merkwaardige uitzondering vormt nr. 421 van het Cartularium der Abdij Marienweerd, op 5 dec. 1333. Deze betreft land in Ophemert en de schenking vindt plaats voor schepenen van Tiel).

Het gericht van de Bank van Tuil omvatte: Herwijnen, Hellouw, Haaften, Tuil, Waardenburg (Hiern), Neerijnen, Opijnen, Est, Heesselt, Varik, Ophemert en Zennewijnen.

Vanaf 1335 zouden er dus boeken moeten zijn geweest waarin de actes werden genoteerd van de Bank van Tuil. Tegenwoordig beginnen de bewaarde boeken rond 1525 en is er een gat van vrijwel 200 jaar.
In het verleden zijn wel eens publicaties geweest over schepenen van Tuil in die vermiste periode (o.a. door J.D. Wagner) maar dat zijn fragmentarische lijstjes.
Verrassend was de ontdekking dat in de Collectie van Spaen aantekeningen voorkomen van charters die niet meer bestaan: "de + zijn als onnodig verscheurt" staat genoteerd bij een lijst van het Huis Waardenburg. Deze markering komt met enige regelmaat voor, helaas.
Maar er zijn meer vermiste periodes. Onder andere ontbreken van de Bank van Tuil actes over de periode 1573-1576 en 1631-1637. Ook daarvan worden soms afschriften gevonden die hier zullen worden gepubliceerd.

In allerlei archieven en boekwerken komen actes (charters) voor uit die vermiste periode. Het zou daarom mogelijk moeten zijn om tot een soort 'reconstructie' te komen van deze schepenbank, en dat is het doel van deze website.

Er blijkt veel beschikbaar. Inmiddels zijn er van vrijwel alle jaren voor 1525 één of meer actes verzameld en dus ook vele schepenen bekend; op dit moment betreft het 1375 vermeldingen.

Deze verzameling omvat aanzienlijk meer dan wat tot nu gepubliceerd is, en er zijn nog vele vindplaatsen bekend. NB. veel van de ingevoerde teksten zijn nu nog fragmenten, welke in de loop der tijd zullen worden aangevuld.

Het Cartularium van het Groote Bommelsche Gasthuis
Dit cartularium (een verzameling afschriften van akten) is een bijzonder boekwerk dat helaas verloren is geraakt. Gelukkig is het op film gezet, waardoor de inhoud bewaard is gebleven. Het betreft een flinke verzameling die meerdere schepenbanken bestrijkt en waarvan een groot deel in het Latijn is opgeteld. In gescande vorm staat het nu online.
Als onderdeel van het "project schepenbanken" is besloten het cartularium integraal te transcriberen. Gaandeweg worden de transcripties online gezet bij de diverse schepenbanken, en uiteindelijk zal dat hopelijk resulteren tot een totaal getranscribeerde inhoud van het boekwerk.

Vriendelijk verzoek
Indien u gebruikt maakt van gegevens op deze website, wilt u dit dan waar mogelijk vermelden en naar de website verwijzen.

Doelen:

• Invoeren van reeds bekende gegevens.
• Registratie van meer vindplaatsen van actes.
• Noteren van de schepenen in de actes.
• Het plaatsen van regesten.
• Het plaatsen van (gedeeltelijke) transcripties.
• Het plaatsen van een scan van de acte.
• Het vinden en plaatsen van zegels van de schepenen en getuigen.
• Vertalen en plaatsen van de Latijnse teksten.

Hoe kunt u aan dit project bijdragen?

• Help mee bij het invoeren van gegevens.
• Stuur ons vindplaatsen toe.
• Stuur teksten toe.
• Stuur foto's of scans toe.
• Bezoek archieven.
• Maak of corrigeer transcripties.
• Etc...

U kunt contact opnemen of uw bijdragen toesturen via het contactformulier.